Wat is shockschade?
Shockschade is de schadevergoeding die u kunt krijgen als u een zeer ernstig ongeval heeft meegemaakt waarbij een dierbare ernstig gewond geraakt is of overleden. Het gaat om psychisch letsel door een rechtstreekse confrontatie met een ernstig ongeval.
Wat is shockschade of schokschade?
Soms heeft een ongeval meerdere slachtoffers. Niet alleen het directe slachtoffer is getroffen en ondervindt schade van het ongeval, maar ook degenen die in een nauwe band met dit slachtoffer stonden. Ook zij kunnen soms een claim voor hun schade indienen bij de veroorzaker van het ongeval of diens verzekeraar.
Wat kunnen deze derden claimen?
Affectieschade
Dit is een smartengeldvergoeding voor het verdriet van de derde omdat een dierbare ernstig en blijvend letsel heeft opgelopen of is overleden door de schuld van een ander. Lees meer over affectieschade.
Shockschade
Het slachtoffer kan een vergoeding voor shockschade claimen als hij of zij psychisch letsel heeft opgelopen door het waarnemen van het ongeval of door de directe confrontatie met de ernstige gevolgen daarvan
Shockschade: het Taxibus arrest (HR 22-02-2002, ECLI:NL:HR:2002: AD 5356)
De Hoge Raad heeft in 2002 het Taxibus arrest gewezen. Als iemand een verkeersregel overtreedt en daardoor een ernstig ongeval veroorzaakt, handelt hij ook onrechtmatig tegenover degene die met dat ongeval of de gevolgen daarvan wordt geconfronteerd. Als die persoon daardoor geestelijk letsel oploopt, kan hij shockschade vorderen. Hij moet dan voldoen aan drie criteria:
- Directe confrontatie met het ongeval of de gevolgen
- Hij ervaart daardoor een heftige emotionele shock
- Hij loopt daardoor een psychiatrisch erkend ziektebeeld op.
Mijn collega Lidewij Calis schreef op oktober 2021 al een blog over shockschade en deze uitspraak Wat is shockschade? – Berntsen Mulder Advocaten
In het Hoogeveen arrest uit 2022, HR 28-06-2022, ECLI:NL:HR:202
Ontwikkelingen na het Taxibus arrest
2:958, geeft de Hoge Raad een aanvulling op de criteria van het Taxibus arrest. In deze zaak had een moeder haar dochter van 8 jaar doen of laten vallen van een 10 meter hoog flatgebouw. De vader had dit niet met eigen ogen gezien. Maar wel werd hij in het mortuarium geconfronteerd met het verminkte lichaam van zijn kind. Hij vorderde shockschade.
De Hoge Raad is in dit arrest afgestapt van het hanteren van strikte criteria. In plaats daarvan formuleert de Hoge Raad gezichtspunten voor de beoordeling van de onrechtmatigheid tegenover in dit geval de vader van het meisje. Daarmee introduceert de Hoge Raad een nieuw toetsingskader, waarmee veel vrijheid aan de rechter wordt gegeven. De Hoge Raad spreekt nu bovendien over schokschade en niet meer over shockschade.
Welke gezichtspunten spelen een rol?
De Hoge Raad noemt met zoveel woorden de volgende omstandigheden:
- de aard, toedracht en gevolgen van de onrechtmatige daad zoals die jegens het primaire slachtoffer is gepleegd.
Daarbij wegen ook mee de intentie van de dader en de aard en ernst van het leed dat aan het primaire slachtoffer is toegebracht. - de wijze waarop het secundaire slachtoffer wordt geconfronteerd met de (gevolgen van de) onrechtmatige daad jegens het primaire slachtoffer
- de aard en hechtheid van de relatie tussen het primaire en secundaire slachtoffer. Als er geen nauwe relatie is, kan er niet snel onrechtmatigheid worden aangenomen.
Deze opsomming is niet limitatief. Ook andere zaken kunnen dus een rol spelen. Bovendien lijkt het ene gezichtspunt niet zwaarder te wegen dan het andere. Als een van de gezichtspunten geen duidelijke indicatie voor het aannemen van onrechtmatigheid geeft, kan er toch onrechtmatigheid worden aangenomen als de omstandigheden daarvoor, bezien vanuit de overige gezichtspunten, voldoende zwaarwegend zijn.
Het is dus niet meer doorslaggevend of er sprake was van schending van een verkeers- of veiligheidsnorm jegens de direct gekwetste, zoals bij het Taxibus arrest. Er wordt nu gekeken naar de totale optelsom van wat de direct gekwetste is aangedaan/overkomen. Dat betekent dat schokschade dan bijvoorbeeld ook zou kunnen worden geclaimd bij (ernstige) medische onzorgvuldigheid.
Deze nieuwe benadering geeft de feitenrechter veel vrijheid. In cassatie zal dan ook waarschijnlijk alleen kunnen worden getoetst op begrijpelijkheid.
De eis van geestelijk letsel
De eis van een hevige emotionele schok blijft staan. Maar het geestelijk letsel hoeft niet meer een in de psychiatrie erkend ziektebeeld te zijn. De eis is nu dat het geestelijk letsel ernstig is, gelet op de aard, de duur en/of gevolgen, en dat het in voldoende mate objectiveerbaar is. Het slachtoffer kan dit onderbouwen met een rapportage van een psychiater, psycholoog of zelfs van een huisarts.
Samenloop schokschade en affectieschade
De Hoge Raad overweegt dat deze aanspraken naast elkaar kunnen bestaan. De rechter moet dit per geval bekijken
U kunt nog meer lezen via deze link.
Meer weten? Vragen? Neem gerust contact op
Heeft u vragen over dit onderwerp, of hoe dit in uw persoonlijke situatie van toepassing is? Neem dan gerust contact met ons op. Bel ons via tel: 0172 – 42 70 74. Of vul het contactformulier hieronder in en wij nemen contact met u op.
